2025-04-29

Siadając za kierowcą świeżo upieczony kierowca wkracza w zupełnie nowy świat pełen wyzwań, nowych sytuacji oraz ryzyka. Młodzi kierowcy, pomimo zdania z sukcesem egzaminu oraz zdobycia prawa jazdy, nie zawsze są jednak odpowiednio przygotowani do tego, co może spotkać ich na drodze. Z tego właśnie powodu, z myślą o bezpieczeństwie na drogach wprowadzone zostały pewne ograniczenia w przepisach. W tym artykule powiemy:

• kim jest młody kierowca w świetle przepisów ruchu drogowego,
• dlaczego młodzi kierowcy są obciążeni dodatkowymi wymaganiami i ograniczeniami,
• jakie zasady obowiązują ich podczas prowadzenia samochodu w Polsce,
• a także, jakich przepisów muszą przestrzegać, poruszając się po wybranych krajach Unii Europejskiej.

Informacje te z pewnością okażą się przydatne dla wszystkich początkujących kierowców, gdyż pomogą im zrozumieć, jak poruszać się po drogach zgodnie z przepisami, świadomie i bezpiecznie dla siebie i innych uczestników ruchu drogowego.

Młody kierowca w świetle prawa drogowego – kim jest?

W polskim prawie drogowym mianem określenie młodego kierowcy dotyczy osoby, która posiada prawo jazdy kategorii B przez czas krótszy niż dwa lata. Oznacza to, że okres próbny młodego kierowcy rozpoczyna się dla niego wraz z dniem odebrania dokumentu prawa jazdy oraz trwa nieprzerwanie przez kolejne 24 miesiące. Niezależnie od wieku, każda osoba, która po raz pierwszy uzyskuje uprawnienia do prowadzenia pojazdu, podlega dokładnie tym samym ograniczeniom.

Mimo tego, że wiek nie jest podstawowym kryterium uznania świeżo upieczonego właściciela prawa jazdy za młodego kierowcę, w praktyce większość z nich stanowią osoby w wieku 18-24 lata. To właśnie ten przedział jest bowiem najczęściej reprezentowany w statystykach osób przystępujących do egzaminu na prawo jazdy oraz pojawia się najliczniej na polskich drogach w charakterze niedoświadczonych kierujących.

Dlaczego młodzi kierowcy podlegają bardziej restrykcyjnym ograniczeniom prawnym?

Wprowadzenie dodatkowych wymogów obowiązujących młodych kierowców jest podyktowane głównie względami statystycznymi w zakresie wypadków. Opiera się bowiem na analizie danych oraz obserwacjach zachowań drogowych tej grupy kierujących.

Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w 2023 r. młodzi kierowcy byli sprawcami ponad 20% wszystkich wypadków drogowych w Polsce. Wśród najczęstszych przyczyn popełnianych przez nich wykroczeń drogowych wymieniana jest m. in. nadmierna prędkość, nieudzielenie pierwszeństwa przejazdu, brawura, brak umiejętności adekwatnej oceny ryzyka, a także wsiadanie za kółko pod wpływem alkoholu lub innych substancji zakazanych.

Brak doświadczenia za kierownicą, które nabywa się wraz ze stażem prowadzenia auta sprawia, że młodzi ludzie nie zawsze potrafią prawidłowo reagować w sytuacjach zagrożenia. To właśnie oni często przeceniają swoje możliwości lub przeciwnie, nie doceniają trudności związanych z prowadzeniem pojazdu. Do tego dochodzić może presja ze strony grupy, a także potrzeba popisania się przed rówieśnikami.

Obowiązki i ograniczenia młodego kierowcy w Polsce

W Polsce młody kierowca musi liczyć się z szeregiem ograniczeń, które mają na celu zmniejszenie ryzyka związanego z jego obecnością na drodze. Jednym z jego głównych obowiązków jest odbycie pomiędzy 4. a 8. miesiącem od daty uzyskania prawa jazdy obowiązkowego kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Składa się on z części teoretycznej w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym oraz praktycznego szkolenia jazdy w ośrodku doskonalenia techniki jazdy.

Ponadto młody kierowca przez pierwsze osiem miesięcy od otrzymania prawa jazdy nie może podejmować pracy zawodowego kierowcy ani świadczyć usług przewozowych. Dodatkowo, na tylnej szybie prowadzonego przez niego pojazdu przez pierwsze 8 miesięcy musi znaleźć się tzw. zielony listek - specjalna naklejka informująca innych uczestników ruchu, że mają do czynienia z młodym, niedoświadczonym kierującym.

Młodych kierowców obowiązują także bardziej restrykcyjne limity prędkości, które wynoszą do 50 km/h na terenie zabudowanym, do 80 km/h poza obszarem zabudowanym oraz do 100 km/h na autostradzie i drodze ekspresowej. Ich złamanie skutkuje nie tylko mandatem, lecz może zakończyć się także cofnięciem uprawnień do kierowania pojazdem oraz koniecznością ponownego przystąpienia do egzaminu.

Młodzi kierowcy a inne ograniczenia

Ograniczenia dla młodych kierowców nie kończą się na przepisach ruchu drogowego. Obejmują one bowiem także wybrane usługi motoryzacyjne, w tym m. in. wynajem samochodów. W Polsce i w większości krajów europejskich wypożyczalnie samochodów nakładają bowiem na klientów własne ograniczenia w zakresie wieku oraz stażu posiadania prawa jazdy.

Standardowym wymogiem obowiązującym w Inter Fleet jest posiadanie prawa jazdy od co najmniej 12 miesięcy oraz ukończenie 21. roku życia. Nie oznacza to jednak, że osoby młodsze nie mogą wynająć auta!

Jak najbardziej jest to bowiem możliwe, jednak wiąże się z dodatkowym kosztem, który w przypadku wynajmu krótkoterminowego wynosi 25 zł za dobę. Jest to tzw. „opłata dla młodego kierowcy”, która rekompensuje wypożyczalni większe ryzyko związane z udostępnieniem auta niedoświadczonemu kierowcy. W przypadku niektórych kategorii aut a także wynajmu średnioterminowego, granica wieku kierowcy jest natomiast wyższa i wynosi 24 lata.

Obowiązki młodego kierowcy w Unii Europejskiej. Jakie przepisy ich obowiązują?

Mimo tego, że państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą znacząco różnić się w podejściu do przepisów prawnych, w wielu z nich funkcjonują zbliżone regulacje dotyczące młodych kierowców. W Niemczech, Austrii oraz Francji młodzi kierowcy również przechodzą przez okres próbny, który trwa zazwyczaj dwa lata. W tym czasie obowiązują ich także surowsze limity alkoholu we krwi.

W niektórych krajach, w tym np. w Irlandii i Belgii, obowiązuje natomiast system punktowy, w którym młodemu kierowcy na start przyznaje się mniejszą liczbę punktów karnych, przez co szybciej traci on prawo jazdy, jeśli nie stosuje się do przepisów.

Z kolei we Włoszech przez pierwsze trzy lata od uzyskania prawa jazdy młody kierowca nie może prowadzić pojazdu o mocy przekraczającej określone wartości, co ma na celu ograniczenie niedoświadczonym kierowcom dostępu do sportowych, szybkich samochodów.